گفت و گو با آقای دکتر شکوری رییس مرکز رشد دانشگاه هنر

از ایده تا بازار در مرکز رشد

اشاره: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سالهای اخیر با رویکردی تازه، ایجاد دانشگاههای نسل سوم و افزایش فعالیت های مبتنی بر تولید ثروت در دانشگاهها را در دستور کار قرار داده است و از طریق تشکیل مراکز رشد، دانشگاهها را تشویق می کند تا در کنار آموزش، نگاه ویژه ای به فرصت های شغلی مناسب داشته باشند و مسیری برای عملی شدن ایده های دانشجویان فراهم آورند. مرکز رشد دانشگاه هنر نیز همسو با برنامه های کلان آموزشی کشور، با گستره ای از فعالیت های متنوع و ایده هایی برای تولید، چندی است به صورت جدی در این حوزه وارد شده و گامهایی برداشته است. برای آشنایی بیشتر با این مرکز با دکتر رضا شکوری رئیس مرکز رشد دانشگاه هنر به گفت و گو نشسته ایم تا بیشتر با فعالیت گروههای مستقردر آن باخبرشویم.

آقای دکتر لطفا در ابتدا، ضمن ارائه تعریف مرکز رشد کمی هم از تاریخچه این مرکز در دانشگاه هنر بگویید:

  در ابتدا لازم می دانم شروع سال جدید تحصیلی را به همه دانشجویان و استادان و کارکنان دانشگاه هنر و بویژه دانشجویان نوورود این دانشگاه تبریک بگویم. مرکز رشد معادل فارسی واژه "انکِباتور"  نهادیست که به منظور حمایت و هدایت و توسعه ایده های خلاقه شکل می گیرد. همانطور که از اسم آن به خوبی برداشت می شود، ایده های نوپا و جوان به مرکز وارد شده، دوران رشد و بلوغ را به مدت سه و نیم سال سپری می کنند و سپس، محصول بالغ اعم از کالا یا خدمات از مرکز به بازار رقابت وارد می شود. دوره حضور واحدهای فناور در مرکز، شش ماه در مرحله پیش رشد و سه سال در مرحله رشد تعریف شده است. در خصوص تاریخچه هم باید بگویم سابقه فعالیت های مقدماتی به منظور راه اندازی مرکز رشد دانشگاه هنر به دو سال پیش برمی‌گردد که ریاست وقت دانشگاه هنر برای فراهم آوردن زمینه‌های راه‌اندازی مرکز رشد دو اقدام آغازین انجام داد:

اول اینکه یک طرح پژوهشی با خانم مهندس مجیب اولین مدیر کل دفتر سیاستگذاری و پشتیبانی وزارت علوم (متولی امور مربوط به مراکز رشد و پارکهای علم و فناوری) تعریف شد تا چیستی و ضرورت داشتن مرکز رشد در دانشگاه هنر مطالعه و بررسی شود. پروژه ی مربوطه در میانه ی کار متوقف شد ولی سرانجام سال گذشته و در دوره حضور بنده در مدیریت پژوهشی دانشگاه هنر، طرح مذکور به جریان افتاده و تحویل معاونت پژوهشی شد.

دیگر اینکه آقای دکتر عشوری رییس فعلی سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی به عنوان مشاور، راهبری تاسیس مرکز رشد را به عهده گرفت. هم زمان در این راستا خانم دکتر احمدی رییس وقت گروه کارآفرینی دانشگاه هنر به منظور آغاز روند درخواست مجوز تاسیس مرکز، ارتباط اولیه را با کارشناسان دفتر سیاستگذاری و پشتیبانی امور فناوری وزارت عتف برقرار کردند.

با این مقدمات، در ابتدای تیرماه سال 97 آقای دکتر سلطانی طی حکمی راه‌اندازی مرکز رشد را بر عهده بنده گذاشتند. در آن زمان من مسئولیت مدیریت پژوهشی دانشگاه را نیز بر عهده داشتم. در اینجا لازم به یادآوری است که آقای دکتر آزاده فر معاون پژوهش و فناوری همواره تاکید ویژه ای بر ضرورت تاسیس مرکز رشد در دانشگاه هنر داشته اند. از آن زمان طی بازدیدهایی که از مراکز رشد سایر دانشگاهها و مراکز پژوهشی مانند سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی، دانشگاه امیرکبیر، دانشگاه شریف، دانشگاه هنر اصفهان و پارک علم و فناوری شریف داشتیم با ساختار و محتوای برنامه ای آنها بیشتر آشنا شدیم. هم‌زمان مذاکرات با دفتر سیاست گذاری امور فناوری وزارت عتف به منظور کسب مجوز راه اندازی مرکز نیز ادامه یافت. در این مذاکرات با مسائل حقوقی کار،آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌ها بیشتر آشنا شدیم. از جمله اینکه متوجه شدیم چگونه فضایی را می بایست به عنوان ساختمان مرکز در اختیار گرفت. در ادامه، کاربرگ مربوط به درخواست راه اندازی مرکز طی چندین مرحله رفت و برگشت با وزارتخانه تهیه و در آبان 97 رسما برای معاون پژوهش و فناوری وزارت عتف ارسال شد.

طی مذاکراتی که با دفتر مربوطه در وزارت خانه داشتیم، همکاران وزارتی در عمل به ما گفتند که برای دریافت مجوز تاسیس، در ابتدا شما باید فعالیت خود را شروع کنید و در این حین کارشناسان ما از مرکز بازدید کرده و سپس ادامه مراحل اعطای مجوز را خواهیم داشت.

برای استقرار مرکز با مشورت رییس دانشگاه ساختمان گالری در نظر گرفته شد و طی تفاهم نامه ای که بین ریاست دانشگاه و معاون وقت فرهنگی، جناب آقای دکتر ارژمند امضا شد، برنامه توسعه مرکز در ساختمان مذکور ترسیم شد. به هر روی، در آذر ماه، اولین گروه فناور پس از طی بررسی های اولیه پذیرش مقدماتی شده و در زیر زمین ساختمان گالری مستقر شدند. هم زمان فراهم آوردن شرایط اولیه لازم برای استقرار در زیر زمین ساختمان، علیرغم کمکها و حمایت های همکاران معاونت فرهنگی با سختی و بعضا کندی پیش رفت.

در دی‌ماه97 به منظور تمرکز بیشتر بر راه اندازی مرکز رشد، از مدیریت پژوهشی دانشگاه استعفا دادم و متعاقب آن، ریاست دانشگاه، حکمی را برای من به‌عنوان  رئیس مرکز رشد صادر کردند.

در ادامه، با تعداد دیگری از صاحبان ایده به منظور پذیرش آنها به عنوان هسته فناور وارد مذاکره شدیم. همزمان با پذیرش دیگر هسته های فناور، مذاکره هایی با معاون فرهنگی وقت دکتر اربابی به منظور در اختیار گرفتن فضاهای بیشتر در جریان بود که تا امروز پنج اتاق و یک آبدارخانه را برای مرکز تجهیز کرده ایم. البته جا دارد این نکته را گلایه گونه عرض کنم که برای تجهیز این فضاها اعتباری در اختیار بنده قرار نگرفت و تمامی تجهیزات و ادوات حاضر، حاصل چانه زنی های اینجانب با همکاران محترم در واحدهای مختلف بوده است. البته این امر برکات خوبی هم داشت و اینکه این مرکز با بازیافت فضا و  تجهیزات اداری بی استفاده در نقاط مختلف دانشگاه به وجود آمد که این _به مزاح عرض کنم_ شاید خود اقدامی خلاقانه و فناورانه در حوزه اداری و پشتیبانی تلقی شود. با شروع سال 98 و پایان یافتن همکاری کارشناس سابق مرکز با دانشگاه، مدتی مرکز بدون کارشناس فعالیت داشت تا این که با حضور جناب آقای جهانی که از همکاران پرسابقه و متعهد دانشگاه هستند در مرکز، توانستیم سامان بیشتری به اوضاع فضایی و کالبدی بدهیم.

آقای دکتر، شناسایی و جذب دانشجویان صاحب ایده چگونه انجام می شود؟

فعالیت های این مرکز از طریق معاونت پژوهشی، سایت و مسئولان دانشکده ها و گروهها به دانشجویان منعکس می شود و علاقه مندان می توانند به دفتر مرکز رشد دانشگاه مراجعه و درخواست همکاری داشته باشند. همچنین در اسفند ماه 97 نمایشگاهی از آثار خلاقه اولین هسته فناور مستقر در مرکز در گالری دانشگاه برگزار شد که به لطف خداوند مورد استقبال قرار گرفت و مرکز رشد را در دانشگاه معرفی کرد. همچنین در ابتدای سال جاری طی تفاهمی با مرکز رشد هنرهای فناور قرآنی وابسته به جهاد دانشگاهی میزبانی جلساتی تحت عنوان " کافه محفل" را متقبل شدیم که این جلسات توسط منتورهای با سابقه و در قالب جلسات "منتورشیپ" برگزار می شوند. این جلسات بستر خوبی برای آشنایی متقابل اهالی حوزه "فناوری های هنری" با بدنه دانشگاه هنر را فراهم می آورد. اما همچنان نیازمند معرفی و اطلاع رسانی در حوزه فعالیت های دانشجویان هستیم.

آیا مرکز رشد در حمایت از ایده های دانشجویان سایر دانشگاهها محدودیتی دارد؟

دانشجویانی که در این مرکز مستقر می شوند عمدتاً از دانشجویان دانشگاه هنر می‌باشند ولی هسته هایی از بیرون را هم مورد مطالعه و پذیرش قرار داده ایم. به طور کلی ایده‌هایی که امکان تولید فیزیکی دارند طبیعتاً زودتر به محصول می‌رسند و شاید در ابتدا خروجی سریعتری داشته باشند؛ ولی ایده های فناورانه در حوزه خدمات هم عرصه وسیع و روشنی برای توسعه و تجاری سازی در پیش رو دارند که ما از هر دو نوع آن حمایت می کنیم.

در حال حاضر چند هسته مستقر و فعال در مرکز رشد دانشگاه هنر وجود دارد و زمینه فعالیت شان چیست؟

در حال حاضر شش هسته مستقر و فعال در مرکز داریم  و با سه هسته دیگر هم در حال مذاکره هستیم. پیش‌بینی می‌کنیم انشاله در آخر پاییز و در سالگرد شروع به کار مرکز، 9 واحد مستقر در مرکز داشته باشیم. البته لازم به یادآوری است که در نه ماه گذشته، همکاری چند متقاضی استقرار در مرکز به دلیل به نتیجه نرسیدن مذاکرات در مرحله پذیرش متوقف مانده است.

از جمله گروه‌های مستقر در مرکز رشد دانشگاه هنر می توان به این موارد اشاره کرد:

1-واحد فناوری آقای کِلِی که با مقوا و کارتون، دست‌ساخته‌هایی از انواع چراغ‌های سقفی دیواری و آباژور درست می‌کنند.

2-واحد آقای محمدیان که کار ایشان تولید دست سازه‌های چرمی متفاوت، خلاقانه و نوآورانه است.

3-گروه طرح نو که دانشجویان معماری داخلی هستند و بر روی جزییاتی کار می کنند تا بتوانند مبلمان فضای های اداری و مسکونی را در زمان زلزله، از فرو پاشیدن و ریختن محافظت کنند. این گروه، ترکیبی از مهندسان عمران-معماری و معماری داخلی است.

4-گروه ایران آترین که بروی دیوار و پنل های بهداشتی‌ای از جنس شیشه برای فضاهای آزمایشگاهی و پزشکی کار می‌کنند که نمونه خارجی دارد و این گروه سعی دارد آن را بومی‌سازی کند.

5- گروهی که روی تولیدات اوریگامی کار می کنند که بتوانند از وسایل کاربردی تا وسایل اسباب بازی را از طریق توسعه فناوری اوریگامی پیش ببرند.

6- گروه دستارو که کار طراحی و راه اندازی نرم افزار فروش آنلاین آثار هنری و صنایع دستی را برعهده دارند.

گفت و گو از امیر محمد مفاخری                              ویراستار: رامین فناییان