دومین کنگره بین‌المللی فرهنگ و هنر در تمدن اسلامی با محوریت «مکتب هنر رضوی» برگزار شد
به گزارش روابط عمومی دانشگاه هنر، کنگره بین‌المللی «مکتب هنر رضوی» با مشارکت دانشگاه هنر و مؤسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی، با حضور حجت‌الاسلام و المسلمین احمد مروی تولیت معزز آستان قدس رضوی ، دکتر محمدرضا حسنایی رییس دانشگاه هنر، دکتر مجید شاه‌حسینی رئیس فرهنگستان هنر و جمعی از مدیران آستان قدس رضوی و دانشگاه هنر و همچنین استادان دانشگاه‌های داخلی و خارجی صبح روزچهارشنبه 22 آذرماه سال جاری در تالار شیخ طبرسی سازمان علمی و فرهنگی موسسه آفرینشهای هنری آستان مقدس در مشهد برگزار شد.
در این مراسم، امیرمهدی حکیمی مدیرعامل موسسه آفرینشهای هنری رضوی با تاکید بر اهمیت دانش، خردگرایی و اندیشه‌ورزی اظهار کرد: در این راستا ما در این موسسه بر آن شدیم تا آفرینشهای هنری در این بارگاه ملکوتی را با مبانی نظری هنری همراه کنیم تا به شناخت مکتب هنر رضوی برسیم.
وی ادامه داد: بدین منظور نخست با دانشگاه هنر تفاهم‌نامه امضا کردیم که منجر به انجام اقدامات گسترده‌ای شد و کنگره مکتب هنر رضوی بخشی از ثمرات آن بوده است.
دبیرکل کنگره با اشاره به انعقاد تفاهم‌نامه با تعدادی از مراکز مختلف دانشگاهی و هنری کشور افزود: در این مسیر جدید فعالیت موسسه با محوریت مکتب هنر رضوی، هدف اصلی ما دستیابی و تبیین مبانی نظری این مکتب و امتداد اجتماعی آن در زیست انسان معاصر است که در این راستا از هیچ کوششی کوتاهی نخواهیم کرد.
انجام برنامه‌های مختلف پژوهشی
دکتر محمدرضا حسنایی رییس دانشگاه هنر در این مراسم اظهار کرد: ما به همت آستان قدس رضوی و انعقاد تفاهم‌نامه با موسسه آفرینشهای هنری این آستان مقدس فرصت پیدا کردیم تا درباره مکتب هنر رضوی صحبت کنیم.
وی ادامه داد: این اتفاق محفلی برای اندیشیدن بود که به برگزاری نشست‌هایی ختم شد و همه ما بر این باور بودیم این مکتب وجود دارد، البته ما این مکتب را کشف نکردیم بلکه افتخار غبارزدایی آن را داشتیم.
حسنایی با اشاره به انجام طرح‌های پژوهشی، تدوین رساله‌های دکتری و مقالات مختلف به عنوان دیگر دستاوردهای آینده این همکاری مشترک گفت: برگزاری این کنگره نیز ماحصل نشست‌هایی است که در ادامه این همکاری‌ها انجام شده است.
رییس این کنگره از جشنواره هنری گنجینه مهر رضوی به عنوان یکی دیگر از دستاوردهای همکاری دانشگاه هنر و موسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی با محوریت تولید آثار هنری رضوی نام برد و افزود: بی‌شک در این رویداد شاهد تدوین کتاب‌هایی نیز خواهیم بود.
وی تصریح کرد: امیدوارم این کنگره در سال‌های آینده نیز ادامه یابد و بتوانیم مکتب هنر رضوی را به جهانیان معرفی کنیم و جهان از هنر شیعی و آنچه در حرم مطهر حضرت رضا(ع) برای روشنایی آفریده شده است، استفاده کند.
معرفی روند برگزاری کنگره
در ادامه محمدجواد استادی دبیر اجرایی کنگره مکتب هنر رضوی به ارائه گزارشی از چگونگی برگزاری جلسات شورای سیاست‌گذاری و روند اجرای این کنگره پرداخت.
وی با اشاره به اعلام فراخوان این کنگره در ۲۷ تیرماه سال جاری در ۶ محور موضوعی در تهران گفت: در مجموع ۲۵۰ چکیده مقاله در این کنگره دریافت شد که در نهایت به ۹۰ مقاله رسیدیم.
استادی با اشاره به ارائه ۵۱ مقاله در کنگره مکتب هنر رضوی افزود: این کنگره در طی دو روز با ۴ پنل از جمله یک پنل بین‌الملل با سه سخنران از کشورهای چین، اوکراین و ترکیه و سه پنل دیگر با ارائه بیش از ۲۰ مقاله برگزار خواهد شد. وی با بیان این‌که مراکز مختلف دانشگاهی و فرهنگی هنری کشور نیز پشتوانه ما در برگزاری این کنگره بودند، گفت: پنج نشست تخصصی جانبی نیز در این کنگره شامل دو نشست در دانشگاه تربیت مدرس، دو نشست در دانشگاه هنر در تهران و یک نشست در مدرسه اسلامی هنر در قم برپا شد.
گام نخست در گفتمان مکتب هنر رضوی
دبیراجرایی کنگره مکتب هنر رضوی خاطرنشان کرد: برگزاری این کنگره گام نخست مسیر ما در گفتمان مکتب هنر رضوی است که امیدوارم برکات آن آغازی برای ادامه راه ما در این مسیر باشد.
شایان ذکر است، در افتتاحیه این کنگره از کتاب چکیده مقالات دومین کنگره فرهنگ و هنر در تمدن اسلامی با محوریت مکتب هنر رضوی نیز رونمایی شد.
روز نخست این کنگره با پنل «بین‌الملل؛ ارائه ۳ مقاله توسط استادانی از کشورهای ترکیه، چین و اوکراین» و پنل «گفتمان مکتب هنر رضوی» برگزار شد. این کنگره بین‌المللی در دومین روز برپایی خود نیز میزبان مهمانان حاضر در دو پنل «گفتمان هنری مکتب هنر رضوی» و «تبیین هنرهای بصری در مکتب هنر رضوی» بود.
در پایان برگزاری پنل‌ها نیز بیانیه کمیته علمی کنگره مکتب هنر رضوی توسط علیرضا طاهری دبیر علمی کنگره قرائت شد.
عناوین سخنرانی‌های روز اول
در نخستین پنل به عنوان یک پنل بین‌المللی، «سلیمان بِرک» از استانبول ترکیه در خصوص خوشنویسی در حرم مطهر امام رضا(ع)، «ابو موسی محمد عاریف بلاه» از چین با محوریت اهمیت و ارزش شخصیت حضرت رضا(ع) برای صلح جهانی و «اولِنا لِوچِنکو» از اوکراین با موضوع مطالعه تطبیقی فضای زیارتی در کلیسای پیچرسک لاورا در کی‌یِف و حرم مطهر امام رضا(ع) به صورت ارتباط برخط(آنلاین) به سخنرانی پرداختند.
تبیین گفتمان مکتب هنر رضوی در دومین پنل
در دومین پنل نیز با محوریت گفتمان مکتب هنر رضوی، فاطمه محمد پژوهشگر مجمع فلاسفه ایران با محوریت «احیای گفتمان رضوی در زیست جهان معاصر» و محبوبه نقوی استادیار دانشگاه هنر با محوریت «تأثیر محیط‌های بازی در رواق کودکان بر ارتقاء حس دلبستگی کودکان به حرم مطهر امام رضا(ع)»، سخنرانی کردند.
از دیگر سخنرانی‌های این پنل می‌توان به ارائه مقاله با عنوان «تحلیل روایی و نشانه‌ای پویانمایی‌های سینمایی ایرانی با محوریت مکتب هنر رضوی» توسط رضا سربخش دانشجوی دکتری مطالعات رسانه، رادیو و تلویزیون دانشگاه صدا و سیما و مقاله با محوریت «تحلیلی بر رابطه کالبد حرم مطهر رضوی و بافت شهری پیرامون در سده اخیر» توسط سیدمهدی خاتمی دانشیار دانشکده هنر دانشگاه تربیت‌مدرس اشاره کرد.
همچنین می‌توان از ارائه مقاله «عناصر نمادین دیداری در فضای قدس رضوی، کبوتران حرم» توسط سیدنجم‌الدین امیرشاه‌کرمی استادیار پویانمایی و سینما دانشگاه تربیت‌مدرس و مقاله «تأملی در اقتضائات روشی پژوهش در هنر رضوی در دوره معاصر» با حضور محمدرضا قائمی‌نیک عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه علوم اسلامی رضوی نام برد.
عناوین سخنرانی‌های روز پایانی
در نخستین پنل روز دوم و پایانی کنگره، داود رنجبران دانشیار دانشگاه هنر با محوریت «تحلیل گفتمان مذهبی مؤثر بر تزیینات کاشیکاری رواق گنبد الله وردیخان در حرم مطهر رضوی» و محمدمهدی مؤمنی‌ها مدیرکل شبکه تنظیم‌گری اجتماعی ساترا صدا و سیما با موضوع «مکتب هنر رضوی تقویت‌کننده دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی» سخنرانی کردند.
مقالات «تدوین مکتب هنر رضوی بر بنیان اصول هفتگانه»، «کارکردهای نشانه‌شناختی موسیقی در آیین نقاره‌زنی حرم رضوی» و «تحلیل و آوانگاری چاووشی‌خوانی رضوی» نیز به ترتیب توسط رویا ظریفیان صالح مکرم دکترای تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی دانشگاه هنر، سیدحسین میثمی دانشیار دانشکده موسیقی دانشگاه هنر و محمدرضا عزیزی دکترای پژوهش هنر دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، در کنگره مکتب هنر رضوی ارائه شد.
همچنین در این کنگره، محمدجواد سعیدی‌زاده استادیار موسسه هنر و اندیشه اسلامی قم با موضوع «چیستی مفهوم مکتب هنر رضوی»، امیر جوان آراسته مدیرگروه عرفان و تصوف اسلامی دانشکده عرفان دانشگاه ادیان و مذاهب با محوریت «تبیین مبانی عرفانی مکتب هنر رضوی» و محمد خزایی استاد دانشگاه تربیت مدرس با عنوان «شناسه‌های هنری کوفی خراسانی در قرآن‌های سده‌های ششم و هفتم هجری» سخنرانی کردند.
دو مقاله «مطالعه و بررسی نگاره‌های عاشورایی در موزه آستان قدس رضوی» و «خوانش تصویری نقاشی با عنوان ضامن آهو در موزه آستان قدس رضوی» نیز به ترتیب از سوی مجتبی یوسفوند کارشناسی ارشد پژوهش هنر دانشگاه هنر و لیلا افشار دانشجوی دکتری تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی دانشگاه هنر، در دومین پنل روز دوم کنگره مکتب هنر رضوی ارائه شد.
در ادامه، این کنگره میزبان سخنرانی احمد سفلایی استادیار دانشگاه صدا و سیما با موضوع «تأثیر تصویرسازی بصری بر ارتباط و تأثیر پوسترهای رضوی: یک بررسی براساس نظریه کد فرهنگی در طراحی» و محمد جعفرزاده کارشناسی ارشد صنایع دستی دانشگاه هنر با محوریت «بررسی نقوش گیاهی درهای موجود در موزه آستان قدس رضوی» بود. همچنین در پنل پایانی مقالات «تحلیل مفهوم عرفانی تجلی در تزیینات آینه‌کاری رواق دارالسیاده حرم امام رضا(ع)» و «مطالعه ساختار، مضامین مذهبی و الگوهای زیبایی‌شناسی کتیبه‌های مسجد بالاسر حرم مطهر امام رضا(ع) از دوره غزنویان» به ترتیب توسط کوثر حسن‌زاده دانشجوی دکترای پژوهش هنر دانشگاه هنر و مهناز شایسته‌فر دانشیار گروه هنر اسلامی دانشگاه تربیت مدرس، ارائه شد.
صحبت های معاون پژوهش و فناوری دانشگاه هنر در مورد برگزاری کنگره
دکتر رنجبران معاون پژوهش و فناوری دانشگاه هنر تهران در حاشیه ی این کنگره بیان کرد: برگزاری دومین کنگره بین‌المللی فرهنگ و هنر در تمدن اسلامی با محوریت «مکتب هنر رضوی» نشان داد که هنرهای رضوی دارای ظرفیت‌های پژوهشی گسترده‌ای است و می‌توان نسبت به آن‌ها برنامه‌ریزی‌های کاملی انجام داد.
حجت‌الاسلام داود رنجبران اظهار کرد: کنگره دو روزه مکتب هنر رضوی که در سطح ملی و بین‌المللی فراخوان داده و مقاله دریافت کرده است، در واقع یک فراخوان عام برای تمامی پژوهشگران در عرصه هنر به منظور تولید محتوا بود تا بتوان نقاط مشترک را از میان این پژوهش‌ها پیدا و آن را به عنوان یک امر پژوهشی کامل‌تر کرد.
در ادامه وی با اشاره به انعقاد تفاهم‌نامه همکاری مشترک میان مؤسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی و دانشگاه هنر گفت: هدف از امضای این تفاهم‌نامه برنامه‌ریزی راهبردی و کلان برای سمت و سو دادن به فعالیت‌های علمی و پژوهشی با محور حضرت امام رضا(ع) و آثار هنری که در این حوزه مطرح است، بود.
رنجبران افزود: خوشبختانه پس از انعقاد این تفاهم‌نامه توانستیم سلسله برنامه‌های مشترکی را با آستان قدس رضوی پیش ببریم و فرهنگ رضوی را در دانشگاه هنر نهادینه کنیم چنان‌که در حال حاضر در این دانشگاه، هنر رضوی یکی از اهداف فعالیت‌های هنری هنرمندان؛ چه در سطح دانشجویان و چه در میان استادان است.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه هنر تصریح کرد: تعداد بالای پایان‌نامه‌های دانشجویی که با موضوع هنر رضوی در دستور کار دانشجویان و استادان دانشگاه هنر قرار گرفته است، نشان می‌دهد سمت و سویی که برای تولید آثار فاخر رضوی در حوزه هنر رضوی قرار داده بودیم، در حال اتفاق است.
وی ادامه داد: همچنین به تازگی فراخوان برگزاری جشنواره هنری «گنجینه مهر» با محوریت آثار هنری که دانشجویان در کارگاه‌ها تولید می‌کنند، توسط مؤسسه آفرینشهای هنری آستان قدس رضوی با همکاری این دانشگاه اعلام شده است که این رویداد هنری نیز نشان‌دهنده نزدیک شدن ما به این هدف است.
رنجبران افزود: همچنین فعالیت‌های گسترده و متنوع دیگری در دانشگاه همچون تدوین و نشر کتاب، برگزاری نشست‌های تخصصی و اختصاص گرنت پژوهشی برای اعضای هیئت علمی به منظور ارائه طرح پژوهشی در حوزه هنر رضوی در حال انجام است.
وی خاطرنشان کرد: بی‌تردید برگزاری کنگره مکتب هنر رضوی از جمله اقدامات اثرگذار در این راستا است که امیدوارم در سال‌های آینده نیز این فرصت برای دانشگاه هنر و همچنین آستان قدس رضوی فراهم شود و بتوانند به ساحت امام رضا(ع) عرض احترام و ادب کنند.
دومین کنگره بین المللی فرهنگ و هنر در تمدن اسلامی با محوریت «مکتب هنر رضوی»، با سخنرانی بیش از 20 استاد دانشگاه و پژوهشگر داخلی و خارجی در مدت دو روز، عصر روز چهارشنبه 23 آذر ماه در مشهدمقدس به کار خود پایان داد.
